Barddoniaeth

Sail Ysbrydoliaeth

Mae’r dirwedd llechi a’r ardaloedd chwarelyddol wedi ysbrydoli llawer bardd dros y blynyddoedd, dyma rhai ohonynt sy'n llai adnabyddus, wedi eu casglu o hen bapurau newydd y cyfnod. Cyflwynir y casgliad fel recordiadau sain a ffilmiau byrion. Gellir lawrlwytho copïau o'r eirfa, trwy glicio'r ddelwedd. 

 

Casgliad

1. Chwarelau Ffestiniog

2. Marwnad y Ceir Gwyllt

3. Y Dyn a'r Siaced Wen

 

Chwarelau Ffestiniog gan ISALLT (Dr Robert Roberts 1839-1914) Darlleniad gan Arwel Gruffydd.

Chwarelau Ffestiniog, glws haenau glas enwog,

At dywydd gwlyb tesog, dwf lechog do clos;

O fwrw diferyn, ni esgyn well plisgyn,

Wna’n gorn i dyddyn mwy diddos.

 

Gwell i chwi gael llechen i'w dodi’n glyd aden,

Mandesiog yw’r fricsen a’r deilsen yn do;

Ebrwyddod rhy’r priddyn a’r gawodau;ceir gwedyn

Pob defnyn glaw trwyddyn yn treiddio.

 

Y Parc enwir gynta, Mr Kellow a’i gweithia,

Ei rwbel adawa’n ei chylla, fodd chwith,

Ond yng nghroesa ei llechen, a’i beiriant di-angen

Ail mellten yn drylen y’i drilith.

 

Pant Mawr yw Mwlch Stwlan,Y Rhosydd, a’r Wrysgan,

Cwmorthin, Nyth y Gigfran, yn hepian mae hi,

Yr Oakeleys tri uchder, Top, Middle a Lower,

Tan ddaear y gweithier eu gwythi.

 

O’r Llechwedd y lluchir fyth gyfoeth a gefir,

Ei llechfaen ddarperir, ddadfrigir i'r fro;

Y Foty a Bowydd, lle caed y faen newydd,

Ro’dd gynnydd drwy’r gweithydd i'w gweithio.

 

Y Diffwys, Maenofferen, Graigddu, Bwlch y Slaten,

(Dwy weithia yng ngwythen ’r un deisen o dir)

Rhiwbach, a Rhiw Fachno, Cwt’bugail daw eto,

Pen Ffridd, oll yn gryno geir enwir.

 

Na’r Moelwyn aed heibio, ond enwi raid honno,

Na’r C’dwalad, fy meio a nwrdio wna e’;

Y Drum, Croesddwyafon, a Chwarel y Foelgron,

Sy heb weithio, ’n gobeithio gwell pethe.

 

Un atynt gawn eto - Y Gonglog yw honno,

Fel ’r oll fu’n anturio a llunio cael llog;

A’i cherrig i'w cario, a relwe i'w hwylio,

A’u llwytho a’u mudo i Borthmadog.

 

ISALLT