Howard Bowcott

Howard Bowcott
Pileri Llechi

Mae’r pileri sy’n ffurfio canolbwynt cynllun adfywio Blaenau Ffestiniog wedi cael eu hysbrydoli gan siâp triongl cŷn yr holltwr llechi. Mae bob piler dros 7.5 medr o uchder, a phob un wedi ei adeiladu ag oddeutu 15,000 o lechi o chwarel Llechwedd. Mae’r llechi’n gorwedd ar ongl o 30 gradd, sef ongl gwely’r llechi yn y chwarel. Mae’r cyfeiriad daearyddol yma yn cael ei ategu gan un celfyddydol: yn union fel gwythiennau gwelyau’r llechi, mae bandiau o lechi gloywon yn rhedeg trwy’r pileri, wedi eu hysgythru gyda barddoniaeth a dywediadau’r chwarel.

Oherwydd y daith hir i mewn i’r siambrau dwfn ble roedd y garreg yn cael ei thrin, roedd y chwarelwyr yn aros o dan y ddaear i gael eu cinio, gan gynnal cystadleuaethau barddoniaeth a digwyddiadau gwleidyddol. Mae’r geiriau, oedd unwaith i’w clywed o dan y ddaear, bellach i’w gweld yn haenau'r pileri, i’n hatgoffa o’r diwylliant Cymreig a ddaeth yn sgîl y diwydiant llechi. Mae dringo’r grisiau rhwng y pileri fel dringo allan o’r siambr lechi ar ddiwedd diwrnod gwaith.